TÜRKİYE’DE SOSYAL HİZMET MESLEĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ

Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, üniversitelerin sosyal hizmet lisans bölümü mezunu olan Sosyal Hizmet Uzmanı/Sosyal Çalışmacıların üye olabildikleri bir meslek kuruluşudur. Ülkemizde profesyonel anlamda sosyal hizmet eğitimi 1961 yılında başlamış olup 1965 yılından sonra mezunlar sosyal hizmet uzmanı ve sosyal çalışmacı kadro ve unvanıyla farklı alanlarda görev yapmaya başlamıştır. Sosyal hizmet mensuplarının mesleki örgütlenme süreci de daha 1962 yılında öğrenim döneminde başlamış, süreç içerisinde farklı aşamalardan geçen örgütsel sürekliliğin devamı olarak, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur.

Sosyal Hizmetler Akademisi 1965’te ilk mezunlarını vermiştir. İlk mezunlardan 13 kişi, öğrenci asistanlığı statüsüyle okulda görev almış, diğerleri ise Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı bünyesinde tıbbı sosyal hizmet alanına atanmışlardır. İlk mezunlarımızın bir kısmı da Adalet Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı’nda yer almıştır.

1963 yılında, Uluslararası Sosyal Hizmet Okulları Birliğine üye olunmuştur.

1967 yılında 26 öğrenciyle Hacettepe Üniversitesi Sosyal İdari Bilimler Fakültesi bünyesinde Sosyal Çalışma bölümü açılmıştır.

1960’lı yıllarda Kırsal Kalkınma projelerinde meslektaşlarımız ver almaya başlamıştır. Yeni bir meslek olarak toplumda algılanması, kabul görmesi çok uzun yılları almıştır. 1960’lı ve 1970’li yıllarda, köy kalkınması, gecekondu çalışması gibi toplum kalkınması yönteminin ağırlıkla yer aldığı uygulamaların yanı sıra Hastanelerde, Cezaevlerinde, Çocuk Bakım Yurtlarında, Huzurevlerinde, Kız ve Gençlik Bakım Evlerinde, Çocuk Islahevlerinde, Sendikalarda, Fabrikalarda Sosyal Hizmet Uzmanları yer almaya başlamışlardır.

1963 yılında Birleşmiş Milletler önderliğinde, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’nda Koruyucu Aile konusunda Sosyal Yardımcı yetiştirme programı uygulanmış, uygulamanın toplumda çok kabul görmemesi nedeniyle bu program bitirilmiştir.

12 Eylül 1980 sonrası 20 Temmuz 1982’de YÖK yasasıyla Sosyal Hizmet Akademisi ve Hacettepe Üniversitesi Sosyal Çalışma Bölümleri birleştirilmiştir. Ancak tek bir okulun, Türkiye’deki Sosyal Hizmet Uzmanı açığını karşılaması mümkün değildi. 5, 6, 7, 8 ve 9. Beş Yıllık Kalkınma Planlarında, Sosyal Hizmet Eğitiminin uygulaması ve yeni okullar açılması tespiti maalesef 2000’li yıllara kadar sadece bir dilek olarak kalmıştır.

YÖK’le kurulan Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulunun öğrenci kapasitesi arttırılarak 120 öğrenci alınmaya başlanmış, 1982’ye kadar 650 civarı olan mezun sayısının arttırılması hedeflenmiştir.

Sosyal Hizmet Uzmanları sayısal olarak az olmalarına karşın niteliksel olarak gelişimlerini korumayı ve dünyayla bütünleşmeyi başarmışlardır. Gerek Türkiye’deki Sosyal Hizmet Eğitiminin Uluslararası Sosyal Hizmet Eğitiminin bir parçası olması, gerekse ülkenin Sosyal Hizmet sistemi içinde mesleğin bilgi, beceri ve değerlerinin uygulamaya aktarılmasındaki becerileriyle Sosyal Hizmet Uzmanları Temmuz 2002’de Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Birliğine (IFSW) üye olmuşlar ve Avrupa bölgesinde temsil edilmeye başlanmıştır.

2002-2003 yılında Başkent Üniversitesiyle başlayan süreçle ülkemizde sosyal hizmet bölümü bulunan üniversite sayısı 100’e yaklaşmıştır. Sosyal hizmet uzmanı/sosyal çalışmacı sayısı ise 20.000’i aşmıştır.

Sosyal Hizmet Mesleğinin yasal tanımlamasının olmaması, mesleğin gelişimi açısından sorun oluşturmaktadır. Mesleğin Oda Kanununun çıkarılması için 2000’li yılların başlarından itibaren yürütülen çalışmalar devam etmekte olup hazırlanan meslek yasa tasarısı TBMM ‘ye sunulmuş olmasına karşın gündeme alınmak üzere bekletilmektedir.

Bugün Türkiye de sağlık, eğitim, sosyal güvenlik, sosyal yardım, adalet vs. sektörlerde ve çok çeşitli sosyal hizmet müdahale alanlarında sosyal hizmet uzmanları rol almaktadır.

TÜRKİYE’DE SOSYAL HİZMET UZMANLARI DERNEĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Sosyal hizmet mesleği doğası gereği örgütlülükten yanadır. Meslektaşlarımız ilk olarak 1965 yılında Sosyal Hizmet Mütehassısları Sendikası’nı kurmuşlardır. 1970 yılında, sendikanın kapanması nedeniyle 1972 yılında Sosyal Hizmetler Akademisi Mezunları Derneği kurulmuştur. O yıllarda mezunların ağırlıklı olarak dernek üyesi olduklarını görmekteyiz. Yaklaşık 600 mezunun 500’ü dernek çatısı altında toplanmıştır.

1980 darbesiyle birlikte ülkemizdeki bütün derneklerle birlikte derneğimiz de kapatılmıştır.

Sosyal Hizmetler Yüksekokulu akademisyenlerinin önderliğinde meslektaşlarımız 1988’de tekrar Sosyal Hizmet Uzmanları Derneğini kurmuşlardır. Derneğimizin Genel Merkezi kuruluşundan itibaren Ankara’da olmakla birlikte zamanla açılan Şubelerimiz şunlardır:

1-Ankara, 2-İstanbul, 3-İzmir, 4-Antalya, 5-Samsun, 6-Konya, 7-Şanlıurfa, 8-Mersin, 9-Kocaeli, 10-Trabzon, 11-Denizli, 12-Edirne, 13-Van, 14-Hatay, 15-Eskişehir, 16-Bursa, 17-Diyarbakır, 18-Gaziantep, 19-Adana, 20-Aydın, 21-Adıyaman, 22-Manisa 23-Muğla

Derneğimizin şubelerimize kayıtlı üye sayısı toplamı 2200’e yakındır.*

* Bu bölümün oluşturulmasında genel olarak aşağıdaki kaynaklardan yararlanılmıştır.

1- Hürriyet UĞUROĞLU (Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Eski Genel Başkanı); “Dünden Bugüne Türkiye’de Sosyal Hizmet Mesleği” konulu makale, 2003.

2- Bülent KARAKUŞ(Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Başkan Yardımcısı); “Mesleki Örgütlenme” konulu makale, 2008.

3- Bülent KARAKUŞ, Ezgi YAMAN, Mehmet Can AKTAN (Sosyal Hizmet Uzmanları ve sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Üzerine Bir Araştırma: Sosyal Hizmet Uzmanlarının İyilik Halleri, İş Doyumları ve Sosyal Hizmet Uzmanları Derneğine Bakışları).

4- Bülent KARAKUŞ (Sosyal Hizmet Mezunlarının Kadro ve Unvanı: Sosyal Hizmet Uzmanı/Sosyal Çalışmacı) konulu makale.