SOSYAL HİZMET UZMANLARI DERNEĞİ

TURKISH ASSOCIATION OF SOCIAL WORKERS

Sosyal Ağlar:

Pandemide Sosyal Hizmet

;
Bu Sayfa 2915 Kez Görüntülendi.

Sevgili Meslekdaşlarım,

Korona virüs son günlerde hepimizin yaşamı içinde ilk sırada yer almaktadır. Küresel olarak yaşadığımız bu süreç hızlı biçimde ve geniş kitlelere yayılarak ilerlemekte ama ne zaman sonlanacağı ile ilgili bir belirsizlik yaşanmaktadır. Bu nedenle yaşadıklarımızı anlamlandırmak da zorlaşmaktadır. Toplumun tamamını veya belli kesimlerinin normal hayat ve etkinliklerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olaylar ve bu olayların oluşturduğu bir kriz hali olduğu için afet ve acil durum aynı zamanda yaygın biçimde ortaya çıktığı ve ağır yıkımlara neden olduğu için toplumun bas etmekte zorlandığı, ulusal ve uluslararası yardımı gerektiren olay ya da durum olarak tanımladığımız olağan dışı durumdur. Sosyal hizmet uzmanları olarak bu süreci bir yandan kendimiz yaşarken, diğer yandan yardım eden bir konumda olduğumuz için bu süreci birebir yaşayanlarla da çalışmaktayız. Meslek grubu olarak hep güç durumlarda olan kişilerle çalıştığımız için bu süreçte de başarılı olacağız. Öncelikle hastalığın bulaşıcılığını azaltmak için gerekli olan ve halk sağlığı ve enfeksiyon uzmanlarının söylediği tedbirleri alacağız ve bu konulara dikkat edeceğiz. Sonrasında üniversite eğitiminde aldığımız bilgilere, meslek hayatı içinde aldığımız eğitimlere ve özellikle kazandığımız becerilere güvenerek çalışmalarımızı sürdüreceğiz.  Bu çalışmaları yaparken; kişinin kendi kaderini tayin etme hakkına saygı, katılım hakkını geliştirme, bireyi bütün olarak ele alma, güçlü yanlarının keşfedilmesi ve geliştirilmesi ile insan hakları ve insan onurunu korumak, olumsuz ayrımcılıkla mücadele, çeşitliliğin (farklılığın) tanınması, kaynakların eşit dağıtımı, adil olmayan politikalarla ve uygulamalarla mücadele, birlik ve dayanışma içinde çalışma ile sosyal adalet ile ilgili değerleri temel almalıyız.  Çalışmalarımızda her zaman hak temelli yaklaşımı temel alıyoruz.

Üniversite eğitiminiz sırasında sistem, psikodinamik, sosyal öğrenme, gelişim gibi kuramları, güçlendirme, ekosistem ve feminist perspektifleri, problem çözme, bilişsel davranışçı, çözüm odaklı görev merkezli ve krize müdahale gibi sosyal hizmet uygulama modellerini inceleme ve kullanma fırsatı buldunuz. Özellikle krize müdahale, güçlendirme ve ekosistem yaklaşımlarını örnek çalışmalarla, kuram derslerinizde, mesleğinizi uygularken sıklıkla kullandınız. Ayrıca normal dışı davranışlar, travma ve afet ile ilgili dersleriniz oldu. Olağanüstü bu durumlar için güçlü bir alt yapınız olduğunu unutmayın. Ayrıca çalıştığınız kuruluşların yaptığı özellikle afet eğitimlerinde de sıklıkla bira raya geldik ve travma, psiko-sosyal destek konularında ek eğitimler aldınız. Bu bilgiler bu süreçte çok işinize yarayacak. Ayrıca travma gibi farklı terapi yaklaşımını öğrenen arkadaşlarımız da paylaşımlarımızda bize yardımcı olacaklar.

Krize müdahale ve psikosoyal destek bu süreçte öncelikli kullanmamız gereken yaklaşımlar arasındadır. Çalışmalarınıza başlangıcı bu kuramsal temelden alabilirsiniz. Bilindiği gibi Psikososyal birbiriyle sürekli etkileşim halinde olan psikolojik ve sosyal etkilerin ilişkisi anlamına gelmektedir. Afet ve acil durumlarda psikososyal destek ise, olay sonrası ortaya çıkabilecek psikolojik sorunların önlenmesi, aile ve toplum düzeyinde ilişkilerin yeniden kurulması, etkilenenlerin ‘normal’ yaşamlarına geri dönme surecinde kendi kapasitelerini fark etmeleri ve güçlenmelerinin sağlanması amacını taşımaktadır. Ayrıca, toplumun gelecekte ortaya çıkabilecek olası afet ve acil durumlarla başa çıkma becerilerinin artırılması ve alandaki yardım çalışanlarının desteklenmesini içeren çok yönlü hizmetler bütünü olarak ifade edilebilir.

 

Afet ve acil durumlardan sonra görülen tepkileri azaltmada ve yaşanan sorunlarla başa çıkmada kullanılacak olan tüm psikosoyal destek çalışmalarındaki temel amaçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir (Öztan, 2012):

  • Fiziksel ve duygusal acıyı azaltma.
  • Normale dönüşü kolaylaştırma.
  • Olası tepkiler hakkında bilgilendirme.
  • Toparlanma ve baş etmede yardımcı olma.
  • Kontrolü artırma ve destek sistemlerini harekete geçirme.  

Afetler ve acil durumlarda psikososyal müdahaleler, afetlerden etkilenen bireyler, aileler ve toplumlarla afet ve acil durum sonrası, onların yaşadıkları fiziksel, psikolojik tepkilerle, sosyal ve ekonomik kayıplarla baş etmelerini olduğu kadar gelecekte ortaya çıkması olası afetlerle başa çıkma ve müdahale edebilme kapasitesinin de arttırılmasına ve yardım çalışanlarının desteklenmesine yönelik etkinlik ve hizmetler bütünü olarak ifade edilebilir. Bu çalışmalarda temel ilkeler şunlardır (Cantenbury ve Yule, 1999; Raphael & Wooding, 2006, KIZILAY, 2008 VE Öztan, 2012):

•Afet ve acil durumlarda psikososyal müdahale (acil yardım), iyileştirme, geliştirme, zarar azaltma ve hazırlık dönemlerinde çalışanlar, yardım ekibinin bir parçası olarak hareket eder.

•Müdahalelerde, etkilenenler pasif mağdurlar olarak değil, hayatta kalmayı başarmış güçlü kişiler olarak ele alınır.

•Müdahalelerin tamamında, yararlananların kapasitelerinin gelişimini ve kendilerini güçlendirmek ve bağımsızlığını sağlamak esastır.

•Müdahalelerin tamamında kültürel, politik, dini, etnik yapılar göz önünde bulundurularak, toplumsal bağların yeniden inşası ve korunması sağlanır.

•Müdahaleler, sorunlarla başa çıkma konusundaki var olan kapasite ve becerileri geliştirirken, sosyal yapıyı da güçlendirmeyi ve sağlamlaştırmayı amaçlar.

•Müdahalelerde, tanımlar, amaçlar ve yöntemlerin, etkilenen kişiler ya da etkilenen toplumun temsilcileriyle birlikte belirlenmesi ve tam katılımın sağlanması esas olmalıdır.

•Müdahalelerde, basit, açık ve güvenilir bilgi akışını sağlamak, bunu sürdürmek ve hedef kitlenin bilgiye erişmesini sağlamak önemlidir.

•Müdahalelerde afet sonrasında etkilenenlerde ortaya çıkmış psikolojik, fizyolojik, zihinsel, davranışsal tepkilerin anormal bir duruma verilen normal tepkiler olduğu vurgulanmalıdır.

•Etkilenenlerin ihtiyaçlarına yönelik psikososyal müdahaleler planlanırken, bölgenin afet acil durum öncesi nasıl olduğu, olay sırasında nasıl bozulduğu, varolan stres kaynakları ve bunlarla başa çıkma mekanizmaları göz önüne alınır.

•Yardıma ihtiyaç duyanlara daha kolay ve hızlı ulaşabilmek amacıyla, psikososyal eğitimlerde ekip personeli, yerel personel ve gönüllülere öncelik verilir. Bu kişiler etkilenen grubu daha iyi tanıdıkları ve kullanılacak stratejilerde yol gösterebilecekleri gibi, başa çıkma yollarını öğrenirlerse hem kendilerine hem de etkilenenlere daha etkin şekilde yardım edebilirler.

•Stresle başa çıkma, etkilenenlerle iletişim, kişisel bakım ve bunun gibi bilgilerin, yardım çalışanlarına gönüllülere, hazırlık dönemindeki psikososyal eğitimlerle aktarılmış olması önemlidir.

•Afetin ilk döneminde (akut donem), etkilenen bölgede yürütülen psikososyal müdahaleler bilimsel araştırmalara kaynak olması amacıyla kullanılamaz.

Afet ve acil durum sonrasında alanda uygulanacak psikososyal çalışmalarda;

  • İhtiyaç ve Kaynak Değerlendirmesi
  • Psikolojik İlk Yardım
  • Sevk Etme ve Yönlendirme
  • Bilgi Merkezi Oluşturma
  • Toplumu Harekete Geçirme
  •  Sosyal Projeler
  • Eğitimler
  • Çalışana Destek gibi müdahale araçları kullanılır. (KIZILAY 2008 ve Öztan, 2012)

 

 İhtiyaç ve Kaynak Değerlendirmesi: Afet ve acil durumların hemen sonrasında yapılan ilk psikososyal müdahaledir. Bu değerlendirme, etkilenen birey ve toplumların etkilenme dereceleri ve şekilleri, içinde bulundukları sorunları ve ihtiyaçlarını olduğu kadar, toplumda varolan kaynak kişi ve kurumları, var olan hizmetleri belirleme ve uygulanacak psikososyal müdahale planının ana hatlarıyla oluşturulma çalışmaları olarak özetlenebilir. Alana ilk gidecek olan ve değişik alanda uzmanlıkları olan ekip tarafından yapılan gözlemlere ve genel bilgilere dayanan ihtiyaç ve kaynak değerlendirmesi yapılmasının yanı sıra, “psikososyal ihtiyaç belirleme formu”gibi araçlarla da değerlendirme yapılabilir. Hangi yöntemin kullanılacağı afet ve acil durumun niteliğine ve etkileme şekline göre değişir.

Psikolojik İlk Yardım: İhtiyaç ve kaynak değerlendirilmesi ile eş zamanlı başlayan bir psikososyal müdahaledir. Psikolojik ilk yardım, afet ve acil durumdan etkilenenlerin, duygularını ve yaşadıklarını ifade etmelerine olanak verilmesi, anlama, dinleme ve temel psikolojik bilgilerin iletilmesi aracılığıyla rahatlamalarına, yaşadıkları ve hissettiklerini anlamlandırmalarına yardımcı olmayı hedefler. Psikolojik ilk yardım bireyler ve gruplarla yapılan görüşmelerde uygulanabileceği gibi, bilgilendirme amacıyla broşürlerin hazırlanıp dağıtılması, medya araçlarının kullanılması, panel, sempozyum gibi toplantılarının düzenlenmesi yollarıyla da uygulanabilir. Çok sayıda kişinin etkilendiği durumlarda tüm yolların ve imkanların kullanılması uygun olacaktır.

Sevk Etme ve Yönlendirme: İhtiyaç ve kaynak değerlendirme çalışması ile psikolojik ilk yardım süreçleri sırasında ciddi psikolojik ve psikiyatrik hizmetlere ihtiyaç duyanların, tedavi için bölgedeki uzmanlara (psikolog, psikiyatrist) ve kurumlara (akıl ve ruh sağlığı hastaneleri, psikiyatri hastaneleri, hastanelerin psikiyatri klinikleri gibi) yönlendirilmesini içeren bir psikososyal müdahaledir.

Bilgi Merkezi Oluşturma: Bilginin ihtiyaç duyan herkesle paylaşıldığı, ihtiyaçların ve kaynakların buluştuğu, kolay ulaşılabilir ve kullanılabilir bir bilgi merkezinin oluşturulması bir psikososyal müdahalede çok önemlidir. Afetlerin ardından yaşanan kaos ortamında doğru bilgiye ulaşmak yaşamsal önem taşıdığından, bilgi merkezinin afet ve acil durumun hemen ardından oluşturulması ve uzun bir süre devrede tutulması önerilmektedir.

Toplumu Harekete Geçirme: Afet ve acil durumlarda etkilenen bir toplumun farkına vardığı bazı ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla iç ve dış kaynaklardan yararlanarak sorunlara çözüm bulmak için bireylerin, ailelerin ve toplumun harekete geçmesini sağlamayı ifade eder.

 

Toplumu harekete geçirmede temel amaç, bireyin kendi kendine yardım edebilme becerisini artırmaktır. Bunun için kapsamlı bir durum ve ihtiyaç değerlendirmesi, toplumsal kaynakların belirlenmesi, incelemeler doğrultusunda eylem planı hazırlanması, sürecin izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kısa, Orta ve Uzun Vadeli Sosyal Projeler: Afet ve acil durumlardan sonra kullanılan psikososyal uygulamalardan biridir. Bu projeler, etkilenen bireylerin, ailelerin ve toplumun ihtiyaçları ve sorunları doğrultusunda harekete geçmelerine olanak sağlayarak başa çıkma kapasitelerinin gelişmesine yardımcı olacaktır. Böylece yaşanan afet ve acil durum sonucunda kaybolan yaşamın kontrolünü yeniden kazanma duygusunu hissetmelerini ve sorumluluk almalarını kolaylaştıran projelerdir.

 Eğitimler: En çok kullanılan psikososyal müdahalelerdendir. Gerek afetten etkilenenlere gerekse psikososyal destek uygulamalarında çalışılan ve çalışma olasılığı bulunan kişilere (psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, kamp yöneticileri, öğretmenler, sivil toplum örgütü çalışanları, toplum liderleri, gönüllüler gibi) eğitim yoluyla ulaşmak önemlidir. Önemli olan, afet ve acil durumdan hemen sonra verilmesinin yanında, bu durumlar ortaya çıkmadan da hazırlık aşamasında bu tür eğitimlerin herkese verilmiş olmasıdır.

Çalışana Destek: Afet ve acil durumlarda görev yapan yardım çalışanlarına uygulanan psikososyal müdahalenin en genel ifadesidir. Çalışana destek uygulamaları, afet ve acil durumlarda yardım hizmetlerinde kullanılacak bilgilerin, broşürler, toplantılar ve benzeri etkinliklerle alanda çalışanlara iletilmesi, paylaşım ve destek toplantıları düzenlenmesi, çalışanları etkileyen olumsuz faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin etkilerinin azaltılması yönünde girişimlerde bulunulması etkinliklerini içermektedir. Yardım çalışanlarına destek, tüm psikososyal müdahalelerin daha etkin şekilde ve gerekli olduğu kadar sürdürülebilmesi için önemlidir.

Psikososyal destek uygulamaları, diğer bir deyişle psikososyal müdahaleler gerçekleştirildikleri dönem ve yere göre değişiklik göstermektedir. Bu müdahaleleri yaparken en önemli nokta hizmet verdiğimiz kişi, grup ve topluluklarla iletişimi sağlamak ve sürdürmektir. Bu iletişimi görüşmelerle sağlayabiliriz. Bizim güçlü yanlarımızdan biri iyi görüşmeler yapma becerimizdir. Ancak bu kez bu görüşmeler hastalığın yayılma özelliğinden dolaylı farklı biçimlerde gerçekleştirilmek zorundadır. Bu görüşmeler telefon, on-line görüntülü arama, karantina ya da hastane gibi ortamlarda da maskeli eldivenli gerçekleşmek zorundadır. Bu durum işlerimizi zorlaştırmakla birlikte dinleme becerimizi daha dikkatli kullanmamızı gerektirecektir. Ev ziyaretleri yapmayı gerektiren durumlarda da mutlaka eldiven, maske, elbise kullanmak hem kendimizi hem de hizmet verdiğimiz kişileri koruyacaktır.

Telefon görüşmelerinde mutlaka iş yeri telefonlarını kullanınız ve çalışma saatleri dışında hizmet vermeyiniz. Verdiğiniz hizmetin tanımları mutlaka on-line sistemde olsun. Böylece hem kendinizi hem de karşımızdaki kişilerin kişisel verilerini korumuş oluruz. Kişisel telefonlarınızı, on-line hesaplarını lütfen kullanmayın. Çalışırken ben gönüllü sosyal hizmet uzmanı Ayşe, Ahmet diye sadece ön isimlerinizi kullanabilirsiniz. Görüşme dersleri aldığınız için yaş, eğitim düzeyi gibi bazı farklılıkları göz önüne alabilirseniz çok daha verimli sonuçlar alabilirsiniz.

Sizin aradığınız durumlarda görüşme amacınızı söyleyin, onların istekleri doğrultusunda nasıl yardımcı olabileceğinizi düşünün. Sizin beceriniz ya da hizmetinizin özelliği yeterli değilse yönlendirme\ havale için tekrar görüşmeyi planlayın. Görüşmenizde psikolojik ilk yardımla ya da bir hak arama ile ilgili bilgi yeterli olmuş görüşme amacına ulaşmış olabilir, başarı sağlasanız bile tekrar arayıp izleme görüşmesi yapın. Yönlendirme yapacaksanız o yönlendirmenin mutlaka bir sonuca ulaşması için yönlendirme yapacağınız kişi ya da kuruluşlarla ön görüşmeniz olsun.

 

Bilindiği gibi görüşmelerimiz farklı amaçlarla yapılır. Bu amaçlar; bilgi toplama ya da sosyal inceleme, bilgi verme, teşhis ya da karar verme, tedavi etmek olabilir. Bu ilk görüşme aynı zamanda planlı müdahalede \ değişim sürecinde ilk tanışma aşamasını da kapsamaktadır. Bu aşamada;

  • Müracaatçıyı karşılama/selamlama        
  • Etkili katılım/eşlik etme/yardım becerileri           
  • Kurumun hizmetlerini ve müracaatçının beklentilerini konuşma               
  • Kurumun ve sosyal hizmet uzmanının yardım edip edemeyeceğine karar verme              
  • Kurumun ve sosyal hizmet uzmanının hizmetlerini önerme         
  • Müracaatçıyı yardım ilişkisine yöneltme              
  • Gerekli kayıtları tutma/belgeleri doldurma gerçekleştirilebilir.

Bu kapsamda eklerde ye alan formları kullanabilirsiniz. Ancak her vaka kendine özgüdür. Son günler de gösterdi ki reçete değildir. Ancak bir başlangıçtır. Bu bilgileri alarak ne yapacağımızla ilgili daha iyi kararlar vermek mümkündür.                 Bu konuda karşılaşılan gereksinimlere göre değişim sürecini başlatabiliriz.

Çalışacağımız gruplar şöyle sıralanabilir:

Korona virüsten etkilenen vatandaşlarımıza hizmet veren tüm çalışma grupları

Bu gruplara bireysel ya da grup çalışması, çalışana destek, eğer eğitiminiz varsa debrifing yapılabilir.

Korona virüs nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşların yakınları

Yapılan telefon görüşmesi sonunda eğer derneğin gönüllü potansiyeli çerçevesinde hizmet verebileceğiniz bir konu varsa başka telefon görüşmeleri ile planlı değişim müdahale sürecini kullanabilirsiniz.

Sorunun çözümü için başka kaynaklar gerekiyorsa iyi bir yönlendirme havale sitemini kullanabilirsiniz. Bu sistem için bir bilgi ağına gereksiniminiz var. Kaynak haritası ya da ağı diyebileceğimiz bir sisteme gereksiniminiz var.

Yönlendirme, vaka yönetimini gerçekleştirebilirsiniz.

Yas, travma çalışmaları yapılabilir.

Korona virüs nedeniyle hastalanan vatandaşlar

Bu grupla ilgili olarak özellikle içinde bulundukları durum ile ilgili bilgi verme, sabah ve akşam toplantıları kaygı ve endişelerini paylaşma, ekip çalışması, hastanede içinde destek çalışmaları gerçekleştirilebilir.

Korona virüs nedeniyle hastalanan kişilerin yakınları

Yapılan telefon görüşmesi sonunda eğer derneğin gönüllü potansiyeli çerçevesinde hizmet verebileceğiniz bir konu varsa başka telefon görüşmeleri ile planlı değişim müdahale sürecini kullanabilirsiniz.

Sorunun çözümü için başka kaynaklar gerekiyorsa iyi bir yönlendirme havale sitemini kullanabilirsiniz. Bu sistem için bir bilgi ağına gereksiniminiz var. Kaynak haritası ya da ağı diyebileceğimiz bir sisteme gereksiniminiz var.

Yönlendirme, vaka yönetimini gerçekleştirebilirsiniz.

Yurtdışından gelen korona virüs şüphesi nedeniyle karantinada bulunan kişiler;

Bilgilendirme,

Varsa broşür dağıtımı,

Bos zaman değerlendirilmesi yapılabilir.

 

Sevgili Meslekdaşlarım,

Öngöremediğimiz bir süreçten geçmekteyiz. Ancak daha önceden de söylediğim gibi bizler zaten hep çok farklı zorlukları bir arada bulunduran kişi aile ve gruplarla çalışıyoruz. Bu nedenle belirsizlikleri de olsa elimizde olan bilimsel verileri baz alarak mesleki değer ve ilkelerimizin ışığında, bilgi ve becerilerimizi kullanarak kişilerin sosyal işlevselliğini sağlamak ve bunu gerçekleştirebilmeleri için uygun, etkin ve insani hizmetler almalarını sağlamaktır. Bunu yaparken de önce kendimizi korumak, iyilik halimizi güçlendirmeliyiz. Biz diğer kişilere göre bu konuda başarılıyız ancak bizi aşan süreçler de olabilir. Nasıl mı yapacağız? Tabi ki birbirimize yardım ederek, paylaşarak ve dayanışma içinde gerçekleştireceğiz. Ben kendi adıma sizlerle konuşabilirim, deneyimlerimi paylaşabilirim, süpervizyon verebilirim, ihtiyacınız olduğu konularda eğitimlerinizi tazeleyebilirim. İsterseniz kurabiye de yaparım. Hepinize, hepimize kolaylık ve başarılar diliyorum.

 

*Dr. Filiz Demiröz, Emekli Öğretim Üyesi


YORUMLAR

İlk Yorum Yapan Siz Olun.


İletişim:

Meşrutiyet Mah.Karanfil Sk.Zafir İş Merkezi
(Dost Kitapevi Karşısı) Kat:4 No:86 Kızlay/Ankara

0 530 200 1886
info@shuder.org

Üyesi Olduğumuz Kuruluşlar:

Sosyal Ağlar:

her hakkı saklıdır©shuder.org